Mỗi cán bộ phải làm cuộc cách mạng trong chính mình
Giải trình trước Quốc hội trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội, Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, nền hành chính nước ta đã có 80 năm vận hành theo mô hình chính quyền bốn cấp (Trung ương và ba cấp ở địa phương). Việc chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là “một cuộc cách mạng thực sự trong tổ chức bộ máy”. “Sự thay đổi này xuất phát từ yêu cầu cấp bách của thực tiễn, phù hợp xu thế chung của thế giới và nhằm phục vụ mục tiêu phát triển đất nước trong giai đoạn mới”, Phó Thủ tướng nói.
Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Thị Thanh Trà giải trình các vấn đề đại biểu quốc hội nêu liên quan đến cải cách bộ máy, tiền lương.
Sau 4 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bước đầu đạt được kết quả quan trọng. Chúng ta đã thực hiện thành công “cuộc cách mạng sắp xếp lại giang sơn”, tổ chức lại toàn bộ mô hình nền hành chính. Việc triển khai được tiến hành đồng bộ, toàn diện, từ hoàn thiện thể chế, chính sách đến ban hành hướng dẫn cụ thể để địa phương tổ chức thực hiện.
Đến nay, bộ máy hành chính cơ bản đã vận hành ổn định, thông suốt, liên tục và được nhân dân ghi nhận. Nhiều địa phương đã có cách làm sáng tạo, linh hoạt, giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh, cho thấy hiệu quả bước đầu rõ nét. Tuy nhiên, đây là mô hình mới, chưa có tiền lệ, đòi hỏi thay đổi toàn diện về tư duy và phương thức quản trị, nên khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai là điều tất yếu.
Thời gian tới, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Tra nêu rõ, Chính phủ sẽ tập trung chỉ đạo triển khai 6 nhóm giải pháp trọng tâm để mô hình chính quyền 2 cấp thực sự phát huy hiệu quả. Trong đó, giải pháp trọng tâm đầu tiên là hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách. Song song với công tác lập pháp, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo hoàn thiện các vấn đề căn cốt về tổ chức bộ máy, biên chế, cũng như các quy định về phân loại và tiêu chuẩn đơn vị hành chính... Mục tiêu đặt ra là đến hết năm 2025, hệ thống thể chế sẽ được hoàn thiện về cơ bản.
Giải pháp trọng tâm thứ hai là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đáp ứng yêu cầu vận hành của chính quyền địa phương hai cấp, đặc biệt là ở cấp xã. Đây là một vấn đề được các đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm. Theo số liệu tổng hợp từ 34 tỉnh, thành phố, số lượng cán bộ, công chức cấp xã bình quân không thiếu, tỉ lệ chưa phù hợp chuyên môn chỉ 5,38%. Tuy nhiên, do mô hình mới, năng lực của một bộ phận cán bộ vẫn chưa đáp ứng ngay yêu cầu.
Để giải quyết vấn đề này, Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Nội vụ khẩn trương hoàn thiện khung vị trí việc làm, đặc biệt cho cấp xã, để làm cơ sở cho việc giao biên chế chính thức trong giai đoạn 2026 - 2030, thay thế cho các hướng dẫn tạm thời hiện nay. Trước mắt, các địa phương cần chủ động rà soát, đánh giá và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ để đảm bảo vận hành hiệu quả. Đối với các vị trí quan trọng như tài chính, địa chính, môi trường, công nghệ thông tin, tư pháp, các địa phương có thể chủ động tuyển dụng hoặc điều động cán bộ theo hướng dẫn đã có.
Bên cạnh đó, rà soát, bổ sung quy hoạch, kế hoạch phát triển của từng địa phương, đồng thời tăng cường nguồn lực và thiết kế cơ chế tài chính phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào công vụ, xây dựng chính quyền điện tử và chính quyền số.
Cải cách tiền lương phải kỹ lưỡng, thận trọng
Liên quan đến tổ chức bộ máy, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, hiện nay, Chính phủ đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ để báo cáo Bộ Chính trị, từ đó có cơ sở chính thức để xác định cơ cấu tổ chức của chính quyền cấp cơ sở, thay thế cho các hướng dẫn mang tính tạm thời.
Phó Thủ tướng khẳng định cải cách tiền lương chưa thể thực hiện ngay lập tức được mà cần được chuẩn bị một cách kỹ lưỡng.
Về biên chế, Chính phủ sẽ phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương tổng hợp biên chế của toàn hệ thống chính trị để báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định việc giao biên chế chính thức.
Về vấn đề phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền, đây là một chủ trương lớn đã được Chính phủ triển khai rất quyết liệt theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị. Kết quả ban đầu rất đáng ghi nhận, với tỉ lệ phân cấp, phân quyền cho địa phương hiện đã đạt trên 56%.
Cụ thể, đã có 949 nhiệm vụ được phân cấp trực tiếp cho địa phương, trong đó cấp tỉnh đảm nhận 870 nhiệm vụ và cấp xã là 79 nhiệm vụ. Đáng chú ý, cấp xã đang thực hiện tổng cộng 859 nhiệm vụ thuộc thẩm quyền được giao từ cấp huyện và thẩm quyền vốn có của cấp mình. “Hiện nay, Chính phủ đang tập trung đánh giá tính khả thi của việc phân cấp, phân quyền. Để quá trình này thực chất và hiệu quả, chúng tôi rất mong các địa phương quan tâm, chủ động phản ánh những điểm chưa khả thi, chưa phù hợp một cách cụ thể”, Phó Thủ tướng nói.
Về cải cách chính sách tiền lương, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, quán triệt các kết luận của Bộ Chính trị, Chính phủ đang xây dựng một Đề án tổng thể về cải cách chính sách tiền lương. Theo kế hoạch, Ban Chỉ đạo Trung ương sẽ chủ trì đánh giá lại Nghị quyết 27 và báo cáo Trung ương vào quý I/2026. Trên cơ sở đó, một kế hoạch cải cách tiền lương cụ thể sẽ được xây dựng với lộ trình và bước đi phù hợp. Việc cải cách này phải được đặt trong tổng thể của cải cách nền hành chính, gắn với tăng trưởng kinh tế và khả năng chi trả của Ngân sách Nhà nước. Do đó, việc này chưa thể thực hiện ngay lập tức được mà cần được chuẩn bị một cách kỹ lưỡng, thận trọng, căn cơ.
Nguyệt Hà
